Reykjavík 8. nóvember
2006
Umsögn 2 frá Landssamtökum hjólreiðamanna um tillögu að breytingu
Vegalaga, haustið 2006.
Landssamtök hjólreiðamanna fagna því að í tillögum að breyttum
vegalögum verði ríkið heimilt að veita fé í samgöngumannvirki sem
geri óvélvædda umferð raunhæfara að komast á milli staða. Þessi
breyting er mjög tímabær, því vegafé sem hefur verið notað í að bæta
aðgengi og öryggi vélvæddar umferðar, hefur mjög oft haft það í för
með sér að bílaumferð hafi aukist og hraði umferðar hafi aukist.
Afleiðingin hefur í miklum mæli verið að margir gangandi og hjólandi
treysta sé ekki að nota eða þvera götur sem þeir notuðu og þveruðu
áður. Þannig hefur samkeppnisstaða óvélvæddar umferðar hrapað með
því að gera bílaumferð að álitlegri kostur um leið og óvélvæddar
samgöngur verði gert erfiðara fyrir og minna öruggt.
Sum sveitafélög hafa gert að hluta bætt þessu upp með því að byggja
og viðhalda ( hér vantar oft verulega upp á) samnýtta útvistarstíga
sem að einhverju marki nýtast til samgangna. En á milli
sveitafélaga, og að hluta til samgangna innan sveitafélaga hefur
aðgengi versnað með auknum umferðaþunga og auknum hraða. Tengingar á
milli sveitafélaga hefur oftar en ekki setið á hakanum vegna þess að
erfiðlega hafa gengið að semja um leiðir fyrir stíga og skiptingu
kostnaðar. Gott dæmi er tengingin sem var komin á við ströndina á
milli Garðabæjar og Kópavogs “fimm mínútur fyrir kosninga” vorið
2006, eftir áralöng rifrildi, blandað við slökum skilningi og áhuga.
Því er ljóst að lagaheimild til þess að ríkið geti veitt fé í
stígagerð mun eitt og sér duga mjög skammt. En þessu má væntanlega
bæta á vettvangi samgönguáætlunarinnar, til dæmis með því að binda
amk 1% af öllu framkvæmdafé við tenginga fyrir óvélvædda umferð
(stígar, hjólabrautir og hjólareinar í vegastæði ) , og láta
sveitafélögin keppa um peningana með því að gera vönduð áætlun í
samvinnu við nagrannasveitafélög og samtök óvélvæddrar umferðar.
En lögin er ákveðin rammi, og í þessari umferð er það vegalögin sem
um ræður. Hér eru athugsamdir við tilteknum greinum í tillögu að
breyttum vegalögum:
• Almennt / 2. grein : Nú þegar eru til
stuttar hjólreiðabrautir og hjólarein í Reykjavík. Vegalögin þarf að
taka mið af þessu og breyta skilgreiningar á samgöngumannvirki fyrir
óvélvædda umferð ( Göngu- og hjólreiðastígur dekkar ekki þessu)
Varðandi samgöngur hjólreiðamanna er hefð fyrir því í Evrópu og
víðar að byggja hjólreiðabrautir ( eins og akveg í smækkaðir mynd),
hjólareinar ( akrein í vegstæði sérstaklega fyrir hjólreiðar) og
samnýtta eða sérstaka stíga fyrir gangandi og hjólandi . Þess vegna
getur orðið stígur verið misvísandi varðandi samgöngumannvirki ætluð
til notkunar af hjólreiðamönnum. Betri orð gæti verið braut eða
vegur, en hvort sem er þarf að skilgreina hvað er átt við, en helst
án þess að setja útfærslum of þröngum skorðum.
• Í 26. grein segir “Í samgönguáætlun er heimilt
að veita fé til almennra reiðstíga samkvæmt sérstakri áætlun sem
gerð er að höfðu samráði við samtök hestamanna og sveitarfélög”.
Grein 27. ætti að sömu skapi að kveða á um samráð við samtök
óvélvæddar umferðar. Samkvæmt vitneskju LHM mundi það þýða LHM, sem
mundi eftir atvikum hafa samband við fólk með staðbundna þekkingu.
• 2. grein segir : “Almennar stígar eru fyrir
önnur umferð ( en ökutæki )”. En reiðhjól er ökutæki samkvæmt
umferðarlögum og það er mikilvægt að ekki útvatna þeirri
skilgreiningu. Tillaga að nýju orðalagi : “Ákvæði laganna gilda
einnig eftir því sem við getur átt um vegi og stíga sem ætlaðir eru
til annarrar umferða, auk umferð reiðhjóla”
• Í annarri grein er ennfremur kveðið á um að
“Ákvæði laganna gilda einnig eftir því sem við getur átt um vegi og
stíga...”. LHM vill benda á að sárlega vantar að skýra þessu nánar,
og meðal annars skýra réttarstöðu og umferðarreglum á samnýttum
stígum, í samvinnu við samtök hjólreiðamanna og annarra
hagsmunaaðila.
• Nýr flokkun á vegum setur "göngu- og
hjólastíga" í bás með það sem áður hét "Hestavegi". LHM efast um að
það sé góð flokkun. Enda er reiðhjólið og ganga í mun ríkari mæli
nýtt til samgangna en hesturinn. Hesturinn er nýttur aðallega í
frítíma eða í beina tengsl við atvinnuvegum sem ferðamennska eða
ræktun á hestum. (6. og 10. grein)
• Stígar til frjálsrar afnotkun: Er ekki
mikilvægur punktur að bílar skulu ekki aka á stígunum, nema með
undanþágu ? ( 6.grein )
Loks vil Landsamtök hjólreiðamanna benda á að með lækkun
hámarkshraða og aukin virðing á milli allra sem ferðast í
umferðinni, væri hægt að endurheimta margar götur sem sameiginlegar
umferðaræðar og lífæðar fremur en farartálmar óvélvæddar umferðar.
Erlendis eru notuð merikmiðar eins og “traffic
calming”, “complete
streets” og “share
the road” varðandi þessa stefnu, og hérlendis er orðið vistgata
þekkt, en ekki þarf að ganga eins langt og þetta til að ná verulegum
árangri í aðgengi fyrir allra, minnkun í allskonar mengun og
heilbrigðari þéttbýli með heilsubætandi samgöngum.
Fyrir hönd Landssamtaka hjólreiðamanna
______________________________________
Morten Lange, formaður
