18.01.2001

ÖÞ/-

20. fundur tækninefndar Umferðarráðs haldinn á skrifstofu ráðsins þann 18. janúar 2001 kl. 15:00.

Mætt voru: Runólfur Ólafsson, Óli H. Þórðarson, Baldvin E. Baldvinsson, Einar Guðmundsson, Magnús Bergsson, Þorgrímur Guðmundsson, Hjálmar Björgvinsson, Anna Rún Frímannsdóttir, Ágúst Mogensen, Kjartan Þórðarson, Guðmundur Sigurðsson, María Finnsdóttir, Hrönn Smáradóttir, Bragi Sigurvinsson og Örn Þ. Þorvarðarson sem skrifaði þessa fundargerð.

Gestir fundarins voru: Hilmar Finnsson Vegagerðinni og Lárus Sveinsson Skráningarstofunni

Auk þess var eftirtöldum boðið á fundinn:

Geirlaug Karlsdóttir Umferðarráði

Sigurður Helgason Umferðarráði

Björn Pétursson FÍB

Stefán Ásgrímsson FÍB

Forföll boðuðu Auður Þóra Árnadóttir, Eiríkur Hreinn Helgason og Jón Ólafsson

Fundurinn var settur kl. 15:10 og í upphafi hans bauð Runólfur gesti og aðra fundarmenn velkomna til fundarins. Að því loknu gaf hann Hilmari Finnssyni, deildarstjóra áætlunardeildar Reykjanesumdæmis Vegagerðarinnar, orðið.

1)         Breikkun Reykjanesbrautar – þrjár eða fjórar akreinar

Hilmar sagði að árið 1995 hefði Vegagerðin sett á laggirnar tvo vinnuhópa til að skoða breytingar á Reykjanesbraut. Í kjölfar þess starfs sem unnið var í þeim var lagt til að Reykjanesbraut yrði breytt í þriggja akreina veg þar sem miðakrein yrði notuð til framúraksturs. Á þeim tíma var talið að þriggja akreina vegur myndi leysa vel þau vandamál sem skapast höfðu vegna framúraksturs. Frá árinu 1995 hafa ýmsar breytingar orðið. Meðal annars hefur umferð á Reykjanesbraut aukist mikið sl. fjögur ár. Í dag má segja að umferðarmagnið sé 7-8000 bifreiðir á dag og þá daga sem umferð er mest um brautina fara allt að 10.000 bifreiðir um hana. Á sínum tíma var ekki farið eftir þeim tillögum sem lagðar voru fram. Í stað þess var ráðist í að lýsa veginn en Vegagerðin taldi það ekki auka umferðaröryggi á veginum. Komið hefur í ljós að slysum á Reykjanesbraut hefur ekki fækkað með tilkomu lýsingarinnar. Hvað ljósastaurana varðar hefur það sannað gildi sitt að þeir eru eftirgefanlegir þ.e. brotna þegar ekið er á þá.

Nú hefur verið tekin ákvörðun um að Reykjanesbraut verði breytt í fjögurra akreina veg og er unnið á fullu við að koma því máli áfram.

Hilmar sýndi fundarmönnum glærur af þriggja akreina vegi en slíkir vegir hafa reynst vel víðast þar sem þeir hafa komið í stað tveggja akreina vega. Sagt hefur verið að slíkir vegir séu allt að 40-50% öruggari en tveggja akreina vegir.

Runólfur spurði um vegrið milli akstursátta.

Hilmar sagði að þau hefðu verið sett upp á slíkum vegum erlendis og m.a. er farið að nota vírleiðara í Svíþjóð.

Einar sagði að t.d. við Vogaafleggjara yrði vegurinn fljótt ófær þar sem snjór safnast þar saman.

Hilmar sagði að nú væri rætt um að breikka Reykjanesbrautina frá mörkum Hafnarfjarðar og Vatnsleysustrandarhrepps að mótum Seylubrautar í Njarðvík. Rætt er um að á þessum kafla verði Reykjanesbrautin fjórar akreinar með mislægum gatnamótum. Markmiðið er að hægt verði að nota núverandi veg sem mest og leggja annan veg norðan megin við núverandi vegstæði. Fram kom hjá Hilmari að kostnaður við fjögurra akreina veg með mislægum gatnamótum er u.þ.b. 3,5 milljarðar en kostnaður við þriggja akreina veg yrði 800-900 milljónir.

Þorgrímur spurði hvort væri öruggara; þriggja eða fjögurra akreina vegur.

Hilmar sagði að ökuhraði myndi aukast. Meiri hraði leiðir til fleiri slysa. Hann sagði hægt að bæta öryggi með þriggja akreina vegi.

Runólfur sagðist telja að í þessu máli hefðu tilfinningar skipt meira máli en annað.

Kjartan spurði hvort ákvarðanir hefðu verið teknar um fyrirhugaðan hámarkshraða á Reykjanesbraut.

Óli H. sagði að nú þegar búið er að samþykkja að breyta Reykjanesbraut í fjögurra akreina veg. Þýddi það að hámarkshraði þar yrði 110 km/klst. Slíkur hámarkshraði kallar á aukna löggæslu, bæði lögreglumenn og fastan tækjabúnað til löggæslu á brautinni því brýnt er að menn aki ekki hraðar en það.

Hjálmar spurði hvernig ætti að halda uppi löggæslu á Reykjanesbraut. Hann sagðist telja að myndavélar væru það eina sem komi að gagni. Einnig sagði hann að lögreglan þyrfti sitt umhverfi til að athafna sig við brautina, m.a. útskot.

Magnús spurði um hjólandi umferð.

Hilmar sagði að rætt hefði verið um að banna hana. Það þarf að finna aðrar leiðir fyrir hjólreiðamenn en það verður gert í umhverfismati. Ljóst er að Reykjanesbrautin mun ekki henta hjólandi fólki og því verður að bjóða upp á einhverja lausn.

Björn spurði um reynslu af þriggja akreina vegum í Svíþjóð.

Hilmar sagði að þessir vegir hefðu verið mikið rannsakaðir og að alvarleg slys hafa orðið á þessum vegum.

Baldvin sagði að í Noregi hefði þróunin orðið sú að slys eru færri en alvarlegri. Hann sagði að ef 15% slysa á Reykjanesbraut væru vegna framúraksturs þá verður fækkunin ekki mikil þar sem mörg slysanna verða vegna útafaksturs.

Óli H. sagði góðan og eðlilegan kost að hafa hraðbraut milli Reykjavíkur og Flugstöðvar og sagði það skoðun sína að greið leið eigi að vera þar á milli, góður vegur sem samrýmist nútímaaðstæðum.

Fleira var ekki rætt um Reykjanesbrautina og þakkaði Runólfur Hilmari fyrir greinargott yfirlit um þessi mál.

2)         Öryggi breyttra bifreiða í umferð

Runólfur sagði að um það hefði verið rætt hvort breyttar bifreiðir séu óöruggari en aðrar í umferðinni. Hann minnti á erindi þar sem sænskur sérfræðingur fjallaði um slys á jeppum og lagði til að slíkar bifreiðir yrðu bannaðar í umferðinni. Runólfur sagðist telja gott að fá einhverja umræðu um þetta mál og því hefði Lárus Sveinsson fulltrúi tæknisviðs Skráningarstofu verið fengið til þess að fjalla um það á fundinum. Að þessum orðum sögðum gaf hann Lárusi orðið.

Lárus sagði að á árunum 1980–1990 hefði verið byrjað að breyta fjórahjóladrifnum bifreiðum til að hægt væri að koma stærri hjólbörðum undir þá. Árið 1988 voru settar reglur um þessar breytingar. Framkvæmdin við breytingarnar hefur breyst mikið. Í upphafi var verið að breyta gömlum bifreiðum og það voru oft einstaklingar með litla þekkingu sem gerðu breytingarnar. Núna eru til vinnureglur sem segja til um hvenær bifreið telst breytt. Ef hjólbarðar eru t.d. 10% stærri en þeir stærstu sem bifreiðaframleiðandi gefur upp þá telst bifreiðin breytt. Í dag eru u.þ.b. 7000 breyttar bifreiðir í umferðinni. Lárus sagði hörgul á að eigendur breyttra bifreiða mæti með þá til skoðunar. Við breytingu verður að leggja fram upplýsingar um þyngd bifreiðarinnar svo sjáist að hún hafi ekki verið yfirhlaðin. Ef fram kemur að bifreiðin hefur þyngst þá þarf að borga hærri gjöld af henni en það vill eigandinn líklegast forðast.

Leyfð er ákveðin hækkun á ökutækinu en hún má ekki vera hærri en 50 sm. Einnig eru gerðar kröfur um virkni fótvirkra hemla.

Ef breyting hefur verið gerð á stýribúnaði þá þarf að koma fram vottun og skoðun þeirra.

Lárus sagði aðalljós mega vera 15 sm hærri en ljós eru venjulega á bílum.

Stefán spurði hvort stuðarar á bifreiðunum verði ekki of hátt uppi eftir breytingar.

Lárus sagði að í reglum væri að finna ákvæði um stuðara. Í þeim kemur fram að þeir mega vera í 80 sm hæð að framan og aftan.

Einar sagði að spyrnurnar virtust frekar brotna í árekstri breyttra bifreiða. Hann sagði ástæðuna fyrir því geta verið að ekkert hafi verið átt við spyrnurnar þegar stærri hjólbarðar hafi verið settir undir bifreiðirnar.

Runólfur spurði hvort tjónum á þessum bifreiðum hefði fjölgað.

Einar sagði að veruleg aukning hefði orðið í veltum hjá þessum tegundum bifreiða.

Bragi spurði hvort ekki væri tekið mið af reglum framleiðanda þegar ákvarðanir væru teknar um breytingar.

Lárus sagði að í reglunum sem gilda hér væri farið út fyrir þær reglur sem framleiðandinn hefur sett.

Óli H. spurði hve mörg lönd leyfa breytingar.

Lárus sagðist ekki vita það en vissi þó að Norðmenn og Þjóðverjar leyfa einhverjar breytingar.

Óli H. spurði um takmörkun á hámarkshraða mikið breyttra bifreiða. Hann vildi t.d. vita hver mörkin ættu að vera hjá bifreið á 44 “ hjólbörðum.

Lárus sagði erfitt að setja einhverjar reglur um þetta atriði.

Óli H. sagði vilja fyrir því að takmarka ökuhraða þessara bifreiða en erfitt að finna mörkin. Hann sagði það skoðun sína að merkja ætti sérstaklega allar bifreiðir sem eiga að aka undir almennum hámarkshraða.

Sigurður spurði um undirakstursvörn á breyttum bifreiðum.

Lárus sagði að miðað væri við 80 cm hæð. Á jeppum er árekstursvörn bæði að framan og aftan en undirakstursvörn er einungis aftan á vörubifreiðum.

Lárus sagðist ekki telja ástæðu til breytinga á reglum um breyttar bifreiðir. Hann sagði reynt að fylgjast með því hvort slys verða vegna bilunar sem stafar af breytingunum og samkvæmt upplýsingum hans þá hefur ekki mikið verið um slys á þessum bifreiðum.

Fram kom hjá Lárusi að þeir hjólbarðar sem bifreiðin er skráð á eru þeir sem teljast leyfilegir. Óheimilt er að láta stærri hjólbarða unndir bifreiðina.

Óli. H. spurði hvort umboðin væri mismunandi vel í stakk búin til að gera breytingar á bifreiðunum.

Lárus sagði umboðin kaupa þessa þjónustu og gæði hennar væru misjöfn.

Björn spurði hvort lögreglan fylgdist með því hvort þessum reglum væri fylgt.

Einar nefndi dæmi um Toyotu High Lux á 38” hjólbörðum sem hvellsprakk á með þeim afleiðingum að hún valt.

Óli H. spurði hvernig hægt væri að koma fræðslu til þeirra sem kaupa breyttar bifreiðir og hafa enga þekkingu á þeim.

Lárus sagði að hvetja þurfi almenning til að kanna hvort breyting hafi verið gerð á bifreiðunum sem það hefur keypt.

Runólfur spurði hvort mikill munur væri á því að aka venjulegri bifreið og bifreið sem hefur verið mikið breytt.

Lárus sagði muninn ekki mikinn. Hann sagði að breyttar bifreiðir rásuðu meira en óbreyttar. Lárus sagði ennfremur að breytingarnar gætu aukið álag á stýris- og hjólabúnað bifreiðanna og líkur á að eitthvað geti brotnað aukast.

Bragi spurði um áhrif breytinga á lengd bifreiða.

Lárus sagði ákveðnar reglur gilda um stærð hjólbarða miðað við lengd bifreiðar.

María sagði að oft væri óþægilegt þegar stórar bifreiðir koma aftan að ökumönnum óbreyttra bifreiða þar sem ökuljósin lýsa beint inn í bifreiðina. María spurði einnig hvort einhverjar takmarkanir væru á akstri breyttra bifreiða.

Lárus sagði engar takmarkanir hafa verið settar á akstur þeirra.

Óli H. spurði hvað gera þyrfti til að bæta ástandið.

Lárus sagði að fylgjast þyrfti með framkvæmdinni á breytingunum. Það þarf meira eftirlit með þeim sem sjá um breytingarnar. Lárus sagði að núna væri minna um upphækkanir en áður en nú er skorið meira úr yfirbyggingunni.

Óli H. sagði að e.t.v. ætti að krefjast aukinna ökuréttinda á mikið breyttar bifreiðir.

Einar sagði að kannski væri hægt að halda námskeið fyrir ökumenn slíkra bifreiða.

Lárus sagði lítinn tilgang í því að kenna 17 ára ökumönnum á akstur slíkra bifreiða.

Björn sagðist telja að lögreglan þyrfti að gera meira af því að stöðva ökumenn breyttra bifreiða í umferðinni og kanna hvort breyting sem gerð hefur verið á þeim sé lögleg.

Fleira var ekki rætt um breyttar bifreiðir og þakkaði Runólfur Lárusi fyrir greinargott yfirlit um þessi mál.

3)         Önnur mál

Runólfur sagði að fundur tækninefndar væri góður vettvangur fyrir umræðu á sviði umferðaröryggismála og taldi mikilvægt að halda starfi tækninefndar áfram. Hann lagði til að fundir tækninefndar yrðu haldnir a.m.k. mánaðarlega. Runólfur bað fundarmenn um að koma með hugmyndir um efni sem hægt væri að taka fyrir á næstu fundum tækninefndar.

Björn lagði til að rætt yrði um hjólreiðar. Hann nefndi í því sambandi hjólreiðar á milli Hafnarfjarðar og Reykjavíkur sem hann taldi stórhættulegar.

Óli H. lagði til að rætt yrði um neglda hjólbarða, svifryk  o.þ.h.

Runólfur sagði að e.t.v. væri hægt að ræða um það mál sem Óli lagði til á næsta fundi.

Magnús lagði til að rætt yrði um merkingar á bifreiðir sem ungir ökumenn aka.

Kjartan upplýsti að víða erlendis eru bifreiðir ungra ökumanna merktar sérstaklega. Einnig sagði hann að ýmsar útfærslur væru til á aðgerðum sem beitt er eftir að ökupróf hefur verið tekið og nefndi hann í því sambandi minni hámarkshraða, bann við næturakstri, áfengismagn má ekki fara yfir 0 prómill í blóði ungra ökumanna. Kjartan sagði að með þessum aðgerðum mætti segja að verið sé að hleypa ungum ökumönnum smátt og smátt út í umferðina.

María minntist á flutning skólabarna með hópbifreiðum. Hún spurði hvort hægt væri að láta skoða hópbifreiðir sérstaklega sem aka með skólabörn.

Óli H. sagði frá því að fyrir löngu síðan hefði maður komið að máli við hann og spurt hvort hann vissi hver væri óskastaðall í umferðaröryggismálum. Óli sagðist ekki hafa vitað svarið á þeim tíma. Maðurinn sagði það vera þegar stuðarar allra bifreiða verða í sömu hæð. Óli sagði mikið til í þessum orðum, en í raunveruleikanum væri þetta útilokað.

Runólfur þakkaði Hilmari og Lárusi fyrir góð erindi og þakkaði fundarmönnum fyrir góðan fund. Fleira var ekki tekið fyrir á fundinum og sleit Runólfur honum kl. 16:50.

Eftir fundinn kynnti Magnús sér ný kennslugögn sem ökunemar fá í hendur fyrir ökupróf. Eftir stutt yfirlit kom í ljós að þar þarf verulega að bæta texta, því þar var afskaplega lítið fjallað um rétt hjólreiðamanna. Verður það mál tekið til athugunar við fyrsta tækifæri svo að við endurprentun bókana verði búið að bæta þar um betur.